🟩 انواع صداها و تفاوت‌های آن‌ها (موسیقیایی و غیر موسیقیایی)
🔶️ از یک نگاه کلی می‌توان صداها را به دو دستۀ موسیقیایی (ارتعاشات منظم)و غیر موسیقیایی (ارتعاشات نامنظم) تقسیم کرد. صداهای غیر موسیقیایی آن دسته از صداهایی هستند که علاوه بر غیر آگاهانه و نامطبوع بودن دچار ارتعاشات نامنظم و فرکانس نامشخص نیز هستند. صداهایی مانند عبور خودروها در خیابان یا صدای اره برقی از این قبیل صداها هستند.
🔶️ این در حالیست که صداهای موسیقیایی آگاهانه، مطبوع، دارای فرکانس مشخص و ارتعاشات منظم هستند. صدای پرندگان حین آواز خواندن یا صدای لالایی خواندن یک مادر برای فرزندش از این قبیل هستند.
طبیعتا هر وقت صحبت از موسیقی می‌شود منظورمان صداهای موسیقیایی است. این صداها از ویژگی‌هایی برخوردارند که آن‌ها را متمایز می‌کند.
🔺️ تفاوت موج فرکانس موسیقی (نمودار بالا) و موج فرکانس نویز (نمودار پایین)
🟩 مشخصات صوت موسیقیایی :
1_ نواک : اندازه‌ی زیر و بمی یک صوت را گویند
2_ دیرند : اندازه ی زمان کشش یک صوت را گویند.
3_ شدت : میزان قوی و ضعیف بودن یک صوت را گویند.
4_ رنگ (طنین) : کیفیتی که باعث اختلاف صدای دو ساز یا دو انسان می‌شود، که حتی در صورت ندیدن آن ها قابل تشخیص از یکدیگرند.
🟩 شیوش (طنین یا رنگ) : هرگاه دو صوت برابر از نظر طول موج و دامنه، از دو ساز مختلف حاصل شود، منحنی آن به دو شکل خواهد بود.(اختلاف صدای پیانو و ویولن یا اختلاف دو انسان که حتی در حالتی که آن ها را نمی‌بینیم به آسانی از یکدیگر قابل تشخیص هستند).
🔸️ نمودار طول موج و دامنه در تصویر پایین
🔺️ طول موج: به مقدار فاصله ی یک تناوب که با واحد متر آن را اندازه گیری می‌کنند گفته می‌شود.
🔸️ هرچه طول موج "کوتاه تر" باشد صدای حاصل "زیرتر" خواهد بود.
🔸️ هر چه طول موج "بلندتر" باشد صدای حاصل "بم تر" خواهد بود.
🔺️ دامنه موج : به مقدار فاصله ی جسم مرتعش از نقطه تعادل خود (وسط) به دو طرف (بالاترین و پائین ترین) نقطه گفته می‌شود.
🔸️ هرچه دامنه ی صدا "بلندتر" باشد صوت "شدیدتر" خواهد بود.
🔸️ هر چه دامنه ی صدا "کوتاه تر" باشد صوت "ضعیف تر" خواهد بود.
🟩 پدیده ی دوپلر (Doppler Effect) — به زبان ساده
🔶️ حتما تا به حال توجه کرده‌اید که وقتی یک ماشین آتش‌نشانی یا آمبولانس با آژیر روشن از کنار شما عبور می‌کند، صدای آژیر این وسیله قبل و بعد از عبور از کنار شما به صورت متفاوت شنیده می‌شود. این مثال یکی از نمونه‌های اثر دوپلر یا پدیده ی داپلر است. این اثر با مفهوم امواج و انتشار آن‌ها ارتباط تنگاتنگی دارد.
🔸️پدیده ی دوپلر چیست؟
🔺️در مثال ابتدای مطلب دیدید که صدای آژیر این آمبولانس قبل و بعد از عبور از کنار شما به صورت متفاوت شنیده می‌شود. در واقع زمانی که آمبولانس به شما "نزدیک" می‌شود، صدای آن به صورت "بلندتر" به گوش می‌رسد. به صورت تخصصی می‌توان بیان کرد که گام صدا هنگام نزدیک شدن آمبولانس به شما بالاتر و مانند "صدای زیر و زنانه" است و هنگام دور شدن مقدار گام پایین‌تر و مانند یک "صدای قوی و مردانه" است.
🔸️برای شروع، حالتی را در نظر بگیرید که ماشین آتش‌نشانی به صورت "ساکن" قرار دارد و آژیر آن روشن است. در این حالت اگر شما هم به صورت ساکن در فاصله مشخصی از آن قرار داشته باشید، صدای آژیر را دقیقا با همان فرکانسی می‌شنوید که از آژیر ماشین آتش‌نشانی منتشر شده است.
🔸️در ادامه، حالتی را در نظر بگیرید که ماشین آتش‌نشانی با سرعت مشخصی به سمت شما در حال حرکت است.
🔸️در این حالت (شکل بالا)، فرکانس صدایی که راننده ماشین آتش‌نشانی (فردی که همراه آتش‌نشانی و با همان سرعت در حال حرکت است) می‌شنود، تغییر نمی‌کند ولی امواج صوتی در جلوی ماشین آتش‌نشانی "فشرده" می‌شوند. در واقع در این حالت، ماشین به سمت امواج صوتی که خود منتشر کرده، حرکت می‌کند و "فاصله امواج از یکدیگر کم" می‌شوند. این موضوع در شکل بالا به تصویر کشیده شده است. در این حالت شنونده‌ای که در سمت راست شکل بالا قرار دارد صدا با گام بالا‌تری را دریافت می‌کندو اصطلاحا صدا "زیرتر" شنیده می‌شود.
🔺️ به صورت کلی می‌توان بیان کرد که وقتی، ماشین آتش‌نشانی یا آمبولانس به سمت شما حرکت می‌کند و شما ثابت ایستاده‌اید، "امواج صوتی به سمت شما حرکت" می‌کنند و در این حالت این امواج "فشرده" می‌شوند و فرکانس آن‌ها "افزایش" می‌یابد. بنابراین شما صدا با گام بالا (مشابه صدای زنانه) یعنی صدا "زیر و نازک" را دریافت می‌کند.
🔺️ در سمت چپ و پشت ماشین آتش‌نشانی یا آمبولانس، امواج صوتی "پخش و پراکنده" می‌گردند. دلیل این موضوع این است که ماشین، از امواجی صوتی خود، در حال دور شدن است. در واقع، زمانی که ماشین آتش‌نشانی یا آمبولانس از شما دور می‌شود، امواج صوتی آژیر آن‌ها، "پراکنده می‌گردند" و فرکانس آن‌ها کاهش می‌یابد و در نهایت شما صدایی با گام پایین (مشابه صدای مردانه) یعنی صدای "بم و کلفت" را می‌شنوید.
